TANIMI

 

Bağışlama sözleşmesi bağışlayanın bir taşınır veya taşınmazı karşılıksız olarak bağışlanana devretmesini konu alan ve Türk Borçlar Kanununda düzenleme alanı bulan sözleşme tipidir .

 

BAĞIŞLAYAN

 

Bağışlayanın fiil ehliyetine sahip olması gerekmektedir .

 

BAĞIŞLANAN

 

Bağışlananın ayırt etme gücüne sahip olması yeterlidir .

Bağışlananın ergin olmaması durumunda yasal temsilcisi bağışlanan malvarlığı değerinin kabulünü yasaklayabilir . Bu durumda bağışlamanın kurulması mümkün olmayacaktır .

 

BAĞIŞLAYANIN SAVURGANLIĞI NEDENİYLE KISITLANMASI

 

Bu halde bağışlama mahkemece iptal olunabilecektir . Buradaki süre kapsamına dikkat etmek gerekmektedir . Bağışlayanın kısıtlanmasından itibaren bir yıl içindeki bağışlamalar açısından ilgili durum söz konusu olabilecektir .

 

KURULMASI

 

İlgili sözleşmenin kurulması açısından borçlandırıcı işlem ve tasarruf işlemi ayrımına değinmemiz gerekmektedir .

Borçlandırıcı işlem kısmına girdiğimizde ise karşımıza Bağışlama Sözü Verme Kurumu çıkacaktır .

Bağışlama sözü vermenin geçerliliği YAZILI olarak yapılmasına bağlıdır . Taşınmazlar özelinde ise bir taşınmazın veya taşınmaz üzerindeki herhangi bir ayni hakkın bağışlanması sözü vermenin geçerliliği RESMİ ŞEKİL şartına tabidir .

 

BAĞIŞLAMA SÖZÜ VERMEDE YAZILI ŞEKİL ŞARTINA UYULMAMASI

 

Bağışlamaya konu malvarlığı değerinin bir taşınır olması ihtimalinde bağışlama sözü vermedeki yazılılık geçerlilik şartına uyulmadığı ve buna rağmen bağışlamaya ilişkin tasarruf işleminin gerçekleştirilmesi , ilgili taşınırın bağışlanana teslim edilmesi durumunda bağışlama ELDEN BAĞIŞLAMA hükmünde olacaktır .

 

Bağışlama konusunun taşınmaz olması durumunda ELDEN BAĞIŞLAMA hükümlerinin işlerlik kazanması mümkün değildir zira taşınmazların elden bağışlama yoluyla bağışlanması mümkün değildir . Burada dikkat edilecek kilit nokta RESMİ ŞEKİL unsurudur . Taşınmazların hem borçlandırıcı işlemlerinin yerine getirilmesi hem de bunun sonucunda uygulanacak tasarruf işlemlerinin resmi şekilde gerçekleştirilmesi gerekmektedir .

 

KOŞULLU BAĞIŞLAMA

 

Bağışlamanın bir koşula bağlanarak gerçekleştirilmesi mümkündür . İlgili koşulun gerçekleştirilmesi durumda bağışlamanın ifası talep edilebilecektir . Koşulun gerçekleştirilmesi açısından bağışlanandan yerine getirmesi istenen edimin hukuka ve ahlaka uygun olması gerekir .

Söz gelimi müvekkilin kitaplığındaki hukuki eserleri davayı kazanması halinde avukatına bağışlayacağına ilişkin taahhüdü geçerli bir koşula bağlı bağışlamaya örnektir .

İlgili koşul gerçekleşmesi açısından vuku bulması gereken bir olay da olabilir . Bu olay bağışlayanın ölmesi de olabilir . Bağışlayanın ölmesi neticesinde yerine getirilmesi gereken bu bağışlama özelinde vasiyete ilişkin hükümler uygulanacaktır .

 

YÜKLEMELİ BAĞIŞLAMA

 

Bağışlama sözleşmesinin içeriği belirlenirken bağışlayan sözleşmeye konu bağışlamasını yüklemelere bağlamış olabilir . Sözleşmenin tarafı olarak da bu yüklemelerin yerine getirilmesini bağışlanandan talep edebilecektir . İlgili yüklemenin ekonomik değeri bağışlama konusunun değerini aşabilir . Bu durumda bağışlanan yüklemenin bağışlama konusu mal varlığının değerini aşan kısmının kendisine verilmesini talep edebilir aksi halde yüklemeyi yerine getirmekten kaçınabilecektir .

 

Yüklemenin kamu yararına bir edimi içeriyor olması da ihtimal dahilindedir . Bu durumda her ne kadar yüklemeyi sözleşmenin tarafı olan bağışlayan koymuş ve borçlar hukuku genel prensipleri gereği bunun ifasını talep etme hakkı da sözleşme tarafı olan bağışlayana ait olsa da ilgili yüklemenin yerine getirilmesinde kamunun da yararı söz konusudur . İşbu nedenle bağışlayanın vefatı durumunda kamunun kendisine tahsis edilen menfaatten mahrum kalmaması adına yüklemenin yerine getirilmesini talep etme yetkisi ilgili kamu kurumuna geçecektir .

 

BAĞIŞLAYANA DÖNME KOŞULLU BAĞIŞLAMA

 

Bağışlayan çeşitli sebeplerle bağışlananın kendisinden önce ölmesi durumunda karşılıksız olarak kazandırmada bulunduğu bağışlama değerinin kendisine geri dönmesini isteyebilir . Sözleşme serbestisi uyarınca buna ilişkin maddenin sözleşme metnine dahil edilmesi mümkündür . Buna ilişkin kaydın sözleşme içeriğinde yer alması ile bağışlama konusu malvarlığı değeri bağışlananın bağışlayandan önce ölmesi durumunda bağışlananın mirasçılarına geçmeyecek ve sözleşmenin ilgili hükmünün ifası ile tekrar bağışlayanın malvarlığı içerisine dahil olacaktır . Bağışlamaya konu malvarlığı değerinin taşınmaz veya taşınmaz üzerindeki bir ayni hak olması durumunda bağışlama konusunun bağışlayana dönme kaydı tapu siciline şerh edilebilir .

 

BAĞIŞLAMA ÖNERİSİNİN GERİ ALINMASI

 

Öneri ve kabul sözleşmenin kuruluşundaki kurucu unsurlar olarak karşımıza çıkmaktadır . Genel prensipler gereğince hazırlar arası ve hazır olmayanlar arasında yapılması gibi ayırımlara tabidir . Bağışlama sözleşmesinde ise özel kanuni düzenleme gereğince bu ayırımlara girmeden bağışlama önerisinin özelliğine değinmek gerekmektedir . Bağışlayan bağışlananın kabulüne kadar önerisini geri alabilir .

 

BAĞIŞLAYANIN SORUMLULUĞU

 

Bağışlamadan dolayı bir zararın meydana gelmesi halinde bağışlayan kural olarak bu zarardan sorumlu değildir . Bunun istisnası ise söz konusu zarara bağışlayanın ağır kusuruyla sebep olması halidir . İlgili düzenleme gereğince bağışlayan ağır kusurunun bulunması halinde bağışlamanın neden olduğu zarardan sorumlu olacaktır .

 

Bağışlayanın bağışlamadan doğan zarardan sorumlu tutulabileceği diğer hal ise bağışlayana bağışlamadan dolayı zarara uğramayacağına dair garanti vermesidir . Aynı şekilde bağışlanılan şey veya alacak hakkında garanti verilmesi halinde de bağışlayanın sorumluluğuna gidilebilecektir .

 

BAĞIŞLAMANIN ORTADAN KALKMASI

 

Bağışlamanın ortadan kalkmasını iki başlık altında ele almak gerekmektedir .

İlk ihtimalde bağışlama yerine getirilmiş , üstlenilen edim ifa edilmiştir . Bu durumda bağışlama konusu hangi durumlarda bağışlanılandan geri alınabilecektir .

 

İkinci ihtimalde ise bağışlamaya konu edim henüz ifa edilmemiştir ancak ilgili bağışlamaya dair taahhütte bulunulmuş , bağışlama sözü verilmiştir. Bu durumda bağışlama sözü nasıl geri alınacak, bağışlama sözünün ifasından hangi durumlarda kaçınılabilecektir ?

 

I. BAĞIŞLAMANIN GERİ ALINMASI

 

Bağışlayan, aşağıdaki durumlardan biri gerçekleşmişse, elden bağışlamayı veya yerine getirdiği bağışlama sözünü geri alabilir ve bağışlananın istem tarihindeki zenginleşmesi ölçüsünde, bağışlama konusunun geri verilmesini isteyebilir:

1. Bağışlanan, bağışlayana veya yakınlarından birine karşı ağır bir suç işlemişse.

2. Bağışlanan, bağışlayana veya onun ailesinden bir kimseye karşı kanundan doğan yükümlülüklerine önemli ölçüde aykırı davranmışsa.

3. Bağışlanan, yüklemeli bağışlamada haklı bir sebep olmaksızın yüklemeyi yerine getirmemişse.

 

 

II. BAĞIŞLAMA SÖZÜ VERMENİN GERİ ALINMASI VE İFADAN KAÇINMA

 

Bağışlama sözü veren, aşağıdaki durumlarda sözünü geri alabilir ve onu ifadan kaçınabilir:

1. Elden bağışlanılan bir malın geri verilmesini isteyebileceği sebeplerden biri varsa.

2. Mali durumu, sonradan sözün yerine getirilmesini kendisi için olağanüstü ağır kılacak ölçüde değişmişse.

3. Bağışlama sözü verdikten sonra, kendisi için yeni aile yükümlülükleri doğmuş veya bu yükümlülükleri önemli ölçüde ağırlaşmışsa.

Bağışlama sözü verenin borcunu ödeme güçsüzlüğü belirlenir veya iflasına karar verilirse, ifa yükümlülüğü ortadan kalkar.

 

GERİ ALMA HAKKININ SÜRESİ VE MİRASÇILARA GEÇMESİ

 

Bağışlayan, geri alma sebebini öğrendiği günden başlayarak bir yıl içinde bağışlamayı geri alabilir. Bağışlayan bir yıllık süre dolmadan ölürse, geri alma hakkı mirasçılarına geçer ve mirasçıları bu sürenin sona ermesine kadar bu hakkı kullanabilirler.

Bağışlayan, sağlığında geri alma sebebini öğrenememişse, mirasçıları, ölümünden başlayarak bir yıl içinde bağışlamayı geri alma hakkını kullanabilirler.

Bağışlanan, bağışlayanı kasten ve hukuka aykırı olarak öldürür veya onun geri alma hakkını kullanmasını engellerse, mirasçıları bağışlamayı geri alabilirler.

 

BAĞIŞLAYANIN ÖLÜMÜ

 

Aksi kararlaştırılmamışsa, dönemsel edimleri içeren bağışlama, bağışlayanın ölümüyle sona erer.